นับตั้งแต่การประชุมนานาชาติว่าด้วยเรื่องประชากรและการพัฒนา (International Conference on Population and Development :  ICPD) เมื่อ 25 ปีก่อน ประเทศไทยได้ผ่านประสบการณ์ความเปลี่ยนแปลงทางประชากรมาอย่างโดดเด่น  อายุคาดเฉลี่ย (life expectancy) เพิ่มสูงขึ้น ภาวะเจริญพันธุ์ลดลงต่ำกว่าระดับการทดแทนประชากร (replacement level) โดยมีจำนวนเด็กเกิดใหม่ลดลงอย่างต่อเนื่อง  ด้วยเหตุนี้ สัดส่วนประชากรวัยทำงานจึงเพิ่มสูง  อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันทั้งสัดส่วนและจำนวนคนวัยทำงานกลับเริ่มลดลงอีก ขณะที่ประชากรเริ่มก้าวสู่ภาวะสูงอายุอย่างรวดเร็ว  ความเปลี่ยนแปลงทางประชากรดังกล่าวนำมาซึ่งทั้งความท้าทายและโอกาสต่อประเทศไทย

ความสำเร็จของประเทศไทยเป็นที่น่าจดจำเสมอมา   ระบบสาธารณสุขไทยแข็งแกร่ง  การริเริ่มหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าซึ่งเป็นที่ชื่นชมของหลายประเทศที่มุ่งพัฒนาระบบสาธารณสุขของตน ได้ช่วยลดความยากจนอันเกิดจากภาวะฉุกเฉินทางสุขภาพได้อย่างชัดเจน  ความก้าวหน้าในการดูแลความปลอดภัยของการตั้งครรภ์ได้นำไปสู่อัตราการเสียชีวิตของแม่ที่ต่ำมาก  การให้บริการวางแผนครอบครัวที่ทรงประสิทธิผลสามารถลดความต้องการอันไม่ได้รับการตอบสนองแต่เดิมลงมาเหลือเพียงระดับต่ำ  และการถ่ายทอดเชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูกก็ถูกขจัดยับยั้งได้  ในด้านการศึกษา การศึกษาระดับมัธยมเป็นที่เข้าถึงสำหรับเด็กส่วนใหญ่รวมถึงเด็กในพื้นที่ห่างไกล และจำนวนแรงงานไทยที่มีวุฒิการศึกษาปริญญาตรีก็ทวีขึ้นเป็นสองเท่าในแต่ละทศวรรษ

ความก้าวหน้าดังที่ได้กล่าวมาสมควรแก่การเฉลิมฉลอง ทว่า ความท้าทายที่ประเทศไทยยังคงประสบอยู่ก็ยังมีมากมหาศาลเช่นกัน  กุญแจที่จะเบิกทางสู่การเป็นประเทศพัฒนาที่มีความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืนภายในปีพ.ศ. 2580 ตามกรอบยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี ก็คือการลงทุนในการพัฒนาทุนมนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านการศึกษาและสุขภาพ  ท่ามกลางการหดตัวของกำลังแรงงาน ผลิตภาพ (productivity) ของแรงงานก็จำต้องเพิ่มสูงขึ้น  การเคลื่อนเศรษฐกิจสู่ห่วงโซ่คุณค่า (value chain) ต้องการกำลังแรงงานที่มีทักษะมากกว่าเดิม  และแม้ที่ผ่านมาจะมีความก้าวหน้าในด้านการศึกษาอย่างโดดเด่น คุณภาพและความสอดคล้องระหว่างการศึกษากับการจ้างงานก็ยังต้องการการปรับปรุงแก้ไข

การทำให้มั่นใจว่าคนรุ่นใหม่จะสามารถใช้ศักยภาพที่มีให้เป็นประโยชน์มากที่สุด คือความสำคัญสุดยอดสำหรับการพัฒนาประเทศไทยในอนาคตโดยเฉพาะประชากรไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างรวดเร็ว  กระบวนการดังกล่าวจะยังคงเดินหน้าต่ออย่างเต็มที่ไม่ถดถอยในช่วงทศวรรษต่อไปที่จะมาถึง  ดังนั้น ปัญหาที่เยาวชนคนหนุ่มสาวประสบอยู่จึงจะต้องได้รับการตอบสนอง ปัญหาเหล่านี้ได้แก่ ความเหลื่อมล้ำในโอกาสด้านการศึกษาและโอกาสอื่น ๆ อันเนื่องจากภูมิหลังทางเศรษฐกิจสังคม การอยู่ครองคู่กันแต่วัยเยาว์เป็นสัดส่วนที่สูงโดยเฉพาะในประชากรกลุ่มด้อยโอกาส และความต้องการเข้าถึงบริการอนามัยเจริญพันธุ์ของเยาวชนที่ไม่ได้แต่งงาน เป็นต้น  นอกจากนี้ ลูกหลานของแรงงานข้ามชาติจำก็ต้องสามารถเข้าถึงโอกาสการศึกษาและอื่น ๆ ด้วย นอกจากนี้ ความเสมอภาคทางเพศเป็นแง่มุมแห่งการพัฒนาที่สำคัญประการหนึ่ง  ประเทศไทยสามารถจัดการโอกาสทางการศึกษาให้แก่เด็กหญิงและผู้หญิงได้ด้วยดี   

ติดตามอ่านข้อสรุปเชิงนโยบายได้ ที่นี่ และอ่านรายงานฉบับเต็มได้ ทีนี่

Share this page with this QR Code: